ETIYOPYA

Etiyopya,resmi adıyla Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti, büyük bir doğu Afrika ülkesidir. Ülkenin başkenti yerel dilde “yeni çiçek” anlamına gelen Addis Ababa’dır. Sudan, Eritre, Cibuti, Somali, Kenya ve Uganda Etiyopya’nın komşularıdır. Ülkenin Kızıldeniz boyunca uzanan sahil bölgesinin, 1993’te yapılan bir halk oylaması sonucunda Eritre adıyla bağımsızlığını ilân etmesi Etiyopya’nın Kızıldeniz ile olan bağlantısının kesilmesine ve ülkenin bir kara devletine dönüşmesine neden olmuştur.

Daha çok Habeşistan ismiyle bilinen Etiyopya, tarihin en eski medeniyetlerinden birine sahiptir. Modern anlamda ilk kurulan devlet M.Ö.8 yüzyılda ortaya çıkan Damat Krallığıdır. Damat Krallığı'nın M.Ö.1 yüzyılda çöküşü ile beraber bölgede yine aynı yüzyılda Aksum Krallığı ortaya çıktı. Aksum krallığı zamanla güçlenerek sınırlarını bugünkü Habeşistan içine alacak şekilde genişletti. Aksum Krallığı zamanla güçlenerek sınırlarını Habeşistan dışında bugünkü Eritre, Cibuti, Sudan, Somali ve Arabistan yarımasında yer alan Yemen'i içine alacak şekilde genişletti.

Etiyopya Afrika’nın en eski bağımsız bir ülkedir. Mussolini’nin İtalya tarafından beş yıllık bir işgal dışında, kolonize olmamıştı. Bilim adamları tarafından Afar bölgesinde yapılan arkeolojik kazılarda 3 milyon yıllık insan iskeleti kalıntılarına rastlanılması, tarihi çağların başlamasından çok önceleri bile bölgenin, insan toplulukları için bir yaşam sahası olarak kullanıldığını gösterir.

TARİH

II. Menelik, Şeva (Şoa) kralı (1865-1889) ve Etiyopya imparatorudur. Ülke topraklarını genişleterek hemen hemen bugünkü sınırlarına ulaştırmış. Yani II.Menelik, bugünkü Etiyopya devletinin kurucusudur (1900). Kendisi Süleyman hanedanından geldiğini iddia etti. Kızı, Ras Mikael(eski adı Mahammad ali wollolu) ile evlenerek Lij İyasu dünyaya geldi. Ülkede, Ortodoks inanışına göre kadınlar o zaman tahta varis olamıyordu. Bundan dolayı II.Menelik, 12 yaşındaki torunu Lij İyasu'yu veliaht gösterdi. Bunu Ortodoks önde gelenlerin çoğu veliaht müslümen olduğu için kabullenmediler. Bune rağmen Lij İyasu, 1913'de tahta geçti.

Ülkedeki farklı ırklar arasında eşitliği sağladı. Ayrıca Müslümanların durumunu iyileştirmek ve Hıristiyanlarla Müslümanların eşitliğini sağlamak istedi. Lij İyasu devletin başına geçmeden önce, İngiltere, Fransa ve İtalya II.Menelik'le bir antlaşma yaptı. Buna göre II.Menelik, sömürgecilere karşı çıkan Somalili Müslüman lider Seyid Muhammet Abdile Hasanla hiçbir şekilde anlaşmayacağını garanti etti. Sömürgeciler de bunun karşılığında Etiyopya'nın içişlerine karışmamayı kabul ettiler ve Etiyopya'ya silah yardımı yapmayı vaat ettiler.

Ancak Lij İyasu'nun başa geçmesinden sonra, devletin dış politikası değişti ve kendinden önce yapılan antlaşmalara rağmen Somali Müslümanlarının liderine destek verdi. Lij İyasu ayrıca Osmanlıyı destekleyen ilk Etiyopyalı yöneticidir. Sömürgeci İngilizler Lij İyasu'nun ülkenin dinini değiştirmek istediğini, her zaman Osmanlı Paşalarıyla görüştüğünü, Hıristiyan dini kurallarına aykırı davrandığını söyleyerek Ortodoksları Lij İyasu'ya karşı kışkırttılar. Bunun sonucunda Ortodokslar Lij İyasu'yu öldürdü.

Osmanlılar 1875-1885 arasında ülkenin doğusundaki Hararge'de bulundular. O zaman hararge'nin merkezi Harar'dı. Bu bölge, Osmanlılar çekildikten sonra kanlı savaşlara sahne oldu ve Hristiyanlar birçok Oromo Müslümanını katletti (çalanqo şehirinde).

Ekonomi

1990'lı yılların başından itibaren Etiyopya serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlemiş ve yapısal reformlar başlatmıştır. Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden düzenlenmesi, dış ticaret liberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi, iç ve dış özel yatırımların desteklenmesi ve özel sektörün geliştirilmesi hükümetin öncelikleri arasında yer almıştır.

Hükûmet yollar, elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını idame ve geliştirme için yoğun bir yatırım sürecine girmiştir Bunun yanı sıra, hükümet kamu iktisadi kuruluşlarının özelleştirilmesi programını da devreye sokmuştur. Özelleştirme süreci her ne kadar yavaş olsa da hükümet son beş yıl içinde bir çok küçük ve orta ölçekli kamu iktisadi kuruluşunu özelleştirmeyi başarmıştır.

Hükûmet elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımların ülkeye gelmesine çalışmaktadır. Tarım kesimi, tekstil ve deri gibi tarıma dayalı sanayilerde ve turizm sektörünün gelişiminde yabancı sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır.

Etiyopya’nın ekonomisi GSYİH'nın % 50'sini,(gayri safi yurtiçi hasılası) ihracatının %90'ını ve istihdamının %80'ini içeren tarıma dayanmaktadır.

Tarım üretiminin %80'ini tahıl, mısır, arpa, darı ve teff (bir tür tahıl ürünü) oluşturmaktadır.

Bakliyat ve yağlı tohumlar da önemli ölçüde üretilmektedir. Tahıl tamamen iç tüketimde kullanılmaktadır. Bakliyat ve yağlı tohumlar, daha az miktarda olmak üzere kavun gibi meyveler de komşu ülkelere ihraç edilmektedir.

Kahve, Etiyopya ekonomisi için son derece önemlidir. Tahminlere göre kahvenin Etiyopya’nın GSYİH'na katkısı %10 oranındadır. 15 milyon kişiden daha fazla bir nüfus (nüfusun %25'i) kahve sektöründen geçimini sağlamaktadır.

Etiyopya, Afrika’nın en fazla canlı hayvan varlığına sahiptir. Bunların deri ve postları ülkenin önemli ihracat gelirini oluşturmaktadır.

İmalat sanayi GSYİH'nın %5'ini oluşturmaktadır. İmalat sanayinin büyük çoğunluğu devletin yönetimindedir. Ancak, özelleştirme faaliyetleri de başlamış bulunmaktadır. İmalat sanayi üretiminin %40'ından daha fazlasını gıda ve içecek, özellikle bitkisel yağ, un mamülleri ve bira oluşturmaktadır.

Tekstil sektörü, 19'u devlete, 14'ü ise özel sektöre ait olan tekstil ve konfeksiyon fabrikalarını ihtiva etmektedir. Anılan sektör, tüm imalat sanayi çalışanlarının yaklaşık %30'unu içermektedir.

Madencilik sektörünün, Etiyopya ekonomisi içinde önemi azdır. Kireçtaşı, kil, mermer üretimi oldukça fazladır. Ayrıca metalik olmayan mineral üretiminde ise büyük artış olmuştur. Diğer taraftan kömür, demir, tantal ve potasyum rezervlerinin olduğu tahmin edilmektedir.

Addis Ababa

Addis Ababa , Etiyopya ve Afrika Birliği’nin başkentidir. Addis Ababa uluslararası havaalanı ve kenti Aden Körfezi’ndeki Cibuti liman şehrine bağlayan demiryoluyla önemli bir kavşaktır. Deri, metal ve tekstil üretiminin yanı sıra kahve, tütün ve süt ürünleri üretimi açısından kent büyük bir ticari önem taşımaktadır.

Geniş caddeler, modern yüksek binaların ve kent yumuşak bir iklime sahiptir. Addis Ababa Üniversitesi, müzik ve sahne sanatlarına yönelik yüksek okulları ve birçok araştırma enstitüsü şehri önemli bir eğitim merkezi yapar. Afrika Birliği'nin ve Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Kurulu'nun merkezi olması nedeniyle birçok uluslararası konferansa evsahipliği yapmaktadır.

Şehrin en önemli turistik yapıları, St. Georg Katedrali (1896), II. Menelik Sarayı ile arkeolojik, etnolojik ve sanatsal birçok eseri içeren müzelerdir.

Etiyopya toplumu

Oromolar, Amharalar, Tigreler, Sidamolar, Somalililer, Afarlar ve Gurageler Etiyopya topraklarında yaşayan belli başlı etnik topluluklardır. Bunlardan Oromalar en kalabalık etnik grubunu oluştururlar daha sonra Amhara ve Tigreler gelir. Etiyopya karışık bir etnik yapıya sahip olmasına rağmen ülkeyi insanların dini inanışı bakımından 50% Müslümanlar ve %40 Ortodoks Hıristiyan olarak ayırmak mümkündür. Ayrıca bir az oranında ‘waqeffanna’ ve çok az bir kısmı İsrail devleti’nin kuruluşundan sonra Filistin’e göçmüş olsa da bir miktar da Falaşa Yahudisi bulunmaktadır. Etiyopya genellikle 80 farkli dilin konuşulduğu ülkesidir.

ÖZET

• Tam adı: Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti
• Başkan: Girma Woldegiorgis
• Başbakan: Meles Zenawi
• Nüfus: 84.900.000 (BM, 2010)
• Başkanti: Addis Ababa
• Alan: 1.130.000 km ² (437.794 kilometrekarelik)
• Önemli dilleri: Amharik, Oromo, Tigrinya, Somali
• Büyük dinin: İslam, Hıristiyanlık,
• Başlıca ihraç ürünleri: Kahve, deri, yağlı tohumlar, balmumu, şeker kamışı
• Internet alan: . et
• Uluslararası telefon kodu: 251